Integracja obu nurtów

Psychoterapia Gestalt i psychodynamiczna wywodzą się ze wspólnego źródła. Obie czerpią z psychoanalizy i na jej bazie lub w opozycji do niej zbudowały specyficzne siebie techniki pracy oraz koncepcje teoretyczne.

Od początku w obrębie obu nurtów psychoterapeuci podzielali przekonania dotyczące ludzkiej psychiki i technik leczenia (Robinson, 1991). Zarówno psychoterapeuci Gestalt, jak i psychodynamiczni widzieli możliwość pokonywania przez pacjentów trudności psychicznych w pogłębianiu wiedzy o sobie. Istniała między nimi zgoda również względem złożoności i dynamicznego charakteru ludzkiej psychiki – przejawiających się między innymi we współistnieniu w jednej osobie wykluczających się potrzeb lub dążeń. Psychoterapeuci obu nurtów byli zgodni także względem istoty roli mechanizmów obronnych oraz podkreślali znaczenie snów w życiu psychicznym badanych. Uznawali też możliwość przejawiania trudności psychicznych w formie symptomów somatycznych, takich jak napięcie mięśni czy ból.

Mimo różnic, jakie cechowały pracę psychoterapeutyczną w nurcie Gestalt we wczesnym okresie jej rozwoju i klasyczną psychoanalizę, z biegiem czasu techniki tych podejść w coraz większym stopniu stawały się zbieżne. Dzisiaj styl pracy obu opisywanych przykładów psychoterapii nie różni się istotnie. Teoria psychodynamiczna aktualnie jest mniej deterministyczna, mniej skoncentrowana na ciemnych stronach ludzkiej psychiki i zakłada możliwość dążenia do aktualizacji potencjału drzemiącego w osobie uczestniczącej w psychoterapii. Psychoterapeuci psychodynamiczni dostrzegają także znaczenie relacji psychoterapeutycznej jako nowej więzi o potencjale doświadczenia korekcyjnego i przykładają większą wagę do „tu i teraz” – tego, co aktualnie dzieje się w gabinecie – jako rezultatu interakcji dwóch różniących się od siebie osób. Tym samym obie psychoterapie uznają obecnie kluczową rolę świadomego czucia i doświadczania, nie ograniczając się do pracy poprzez wgląd czy szukanie znaczenia w materiale związanym wyłącznie z życiem psychicznym pacjenta. Z kolei we współczesnym wydaniu psychoterapii Gestalt wykorzystywany jest charakterystyczny dla podejścia psychodynamicznego uważny dialog, któremu częściej towarzyszą różnego typu gestaltowskie eksperymenty, nie stanowiąc przy tym istoty spotkania w gabinecie psychoterapeutycznym. W procesie poszerzania świadomości nie do przecenienia jest wartość psychodynamicznego spojrzenia na intrapsychiczne procesy ujawniające się w trakcie psychoterapii, a także możliwość wykorzystania teorii powstałych i opisanych w tym nurcie.

U zarania obu podejść zarówno psychoterapeuci Gestalt, jak i psychodynamiczni podkreślali rolę relacji psychoterapeutycznej – pomimo innego sposobu jej rozumienia, odmiennego charakteru czy organizacji kontaktu między pacjentem a psychoterapeutą (Robinson, 1991). Właśnie w kontakcie psychoterapeutycznym przedstawiciele obu nurtów dostrzegali szansę na pokonanie zgłaszanych przez badanego trudności oraz na rozwój jego osobowości. Znaczenie relacji psychoterapeutycznej dla procesu leczenia czy rozwoju pacjenta potwierdziły badania naukowe. Poznanie korzystnych dla pracy psychoterapeutycznej mechanizmów pozwoliło na budowanie wspólnego spojrzenia na relację psychoterapeutyczną. Aktualnie sposób, w jaki psychoterapeuci Gestalt i psychodynamiczni wchodzą w kontakt z pacjentem, staje się coraz bardziej zbliżony. Przedstawiciele obu nurtów aktywnie uczestniczą w procesie psychoterapii, korzystając z własnej emocjonalności i budując atmosferę bezpieczeństwa, w której pacjent może podjąć kreatywną pracę nad sobą. Tę formę pracy Winnicott (1974), brytyjski psychoanalityk, porównuje do zabawy: „Psychoterapia ma miejsce tam, gdzie zachodzą na siebie dwa obszary bawienia się: ten, który należy do pacjenta, i ten, który należy do terapeuty. Psychoterapia dotyczy więc dwojga ludzi bawiących się razem. Wypływa stąd wniosek, że kiedy bawienie się nie jest możliwe, terapeuta musi w pierwszym sprawić, by pacjent nabrał do niego zdolności”.

Bibliografia

Robinson J. (1991) Towards a State of Being Able to Play: Integrating Gestalt Concepts and Methods into a Psychodynamic Approach to Counselling, British Journal of Guidance & Counselling, 19:1, 44-65, DOI: 10.1080/03069889108253590

Winnicott D.W. (1974). Playing and Reality. London: Harmondsworth: Penguin.