Psychoterapia psychodynamiczna

Aktualnie można obserwować pluralizm form psychoterapii wywodzących się z psychoanalizy – nazywanych często psychoterapiami psychodynamicznymi (McWilliams, 2020). Być może wszystkie odmiany psychoterapii oparte na „leczeniu poprzez mówienie” są oparte na poglądach Zygmunta Freuda i jego następców.

Chociaż między podejściami identyfikującymi się jako psychodynamiczne można obserwować znaczne różnice, techniką pracy psychoterapeutów psychodynamicznych kierują uniwersalne przekonania i nastawienia. Najistotniejszym elementem pracy psychoterapeuty w tym nurcie jest skupienie na subiektywnym doświadczeniu pacjentów. Psychoterapeuci są zainteresowani badaniami naukowym dotyczącymi funkcjonowania psychicznego człowieka, ale przede wszystkim interesują się złożonością życia psychicznego osób, które do nich przychodzą. W procesie poznawania sposobu funkcjonowania umysłu w psychoterapii znaczącą rolę odgrywają procesy nieświadome, o których wnioskuje się, obserwując wspólnie z pacjentem, co dzieje się podczas sesji.

W psychoterapii psychodynamicznej trudności w funkcjonowaniu są uznawane za nieadaptacyjne wersje powszechnych ludzkich tendencji. Zakłada się, że każdy problem życiowy ma swoje znaczenie w radzeniu sobie z życiowymi trudnościami. Z tego powodu nie można diagnozować i badać zaburzeń psychicznych w oderwaniu od złożoności doświadczeń i środowiska pacjenta. Na bazie psychodynamicznego sposobu myślenia o człowieku powstało wiele teorii, których celem jest opisywanie rozwoju umysłu i mechanizmów jego funkcjonowania. Chociaż wiele teorii psychoanalitycznych ma przede wszystkim historyczne znaczenie, wciąż powstają nowe psychodynamiczne koncepcje, korzystające z najnowszych badań w zakresie psychologii, nauk społecznych, ale także neurobiologii (Lingardi i McWilliams, 2019). Szybko rozwijająca się nauka pozwala na lepsze rozumienie etiologii zaburzeń, a równocześnie ukazuje, że wzorce funkcjonowania emocjonalnego czy społecznego są powiązane z działaniem wielu obszarów układu nerwowego i mechanizmów fizjologicznych. Tym samym, badania naukowe potwierdzają, że trudno zajmować się wyizolowanymi problemami bez przyglądania się ich szerszemu znaczeniu.

W podejściu psychodynamicznym zakłada się, że „wszyscy jesteśmy tylko ludźmi” (McWilliams, 2020). Z tego powodu psychoterapeuci psychodynamiczni w czasie szkolenia odbywają często długi proces własnej psychoterapii. Praca własna umożliwia im lepsze poznanie swojej drogi rozwoju oraz dynamiki własnej psychiki. Dzięki temu psychoterapeuci są w stanie korzystać z osobistego doświadczenia oraz „odnajdywać pacjenta w samym sobie” (Bollas, 2020). Bez względu na zakres zdobytej wiedzy psychoterapeuci posługują się w swojej pracy intuicją i emocjami (McWilliams, 2020). Charakter relacji psychoterapeutycznej umożliwiający połączenie różnych aspektów umysłu i mózgu opisano w badaniach naukowych jako najbardziej istotny czynnik wpływający na skuteczność psychoterapii.

W psychoterapii psychodynamicznej dużą rolę odgrywają doświadczenia we wcześniejszych relacjach pacjenta. Często mają one charakter pozajęzykowy i funkcjonują w psychice w postaci reprezentacji, które trudno jest przywołać za pomocą słów (Wallin, 2011). Celem leczenia psychodynamicznego jest stwarzanie warunków, w których można doświadczenia nie tylko przeżywać, ale także w coraz większym stopniu poddawać refleksji. Myślenie o przeżywanych doświadczeniach zwiększa szanse na zyskanie poczucia bezpieczeństwa, elastyczności i wewnętrznej wolności.

Psychoterapia psychodynamiczna może przyjmować różne formy – od pracy krótkoterminowej z częstotliwością spotkań raz w tygodniu po długoterminowe formy pracy, w których spotkania mogą mieć większą częstotliwość.

Dzieci i nastolatki w psychoterapii psychodynamicznej

Trudności i cierpienia psychicznego doświadczają nie tylko osoby dorosłe, ale także osoby w okresie rozwoju, kiedy tworzone są wzorce angażowania się w relacje z innymi i radzenia sobie z wyzwaniami, jakie stawia środowisko. Psychoterapia psychodynamiczna dysponuje narzędziami wykraczającymi poza „rozmowę” i pozwalającymi korzystać z relacji psychoterapeutycznej także młodszym pacjentom, którzy dają psychoterapeucie dostęp do swojego wewnętrznego świata między innymi poprzez włączenie go do zabawy.

Praca z dziećmi i nastolatkami pozwala często opanować wyłaniające się w rozwoju negatywne wzorce wymiany z dorosłymi i rówieśnikami, które z czasem mogą prowadzić do coraz większych trudności w funkcjonowaniu (Lingardi i McWilliams, 2019). Tym samym psychoterapia pozwala pozytywnie wpłynąć na trajektorię rozwoju, dając młodszym pacjentom szansę na korzystanie w późniejszym życiu ze swojego pełnego potencjału.

Bibliografia

Bollas C. (2020). Siły przeznaczenia. Psychoanaliza a idiom ludzki. Warszawa: Oficyna Ingenium.

Lingardi V. i McWilliams N. (red.). (2019). PDM-2. Podręcznik diagnozy psychodynamicznej. Tom 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lingardi V. i McWilliams N. (red.). (2019). PDM-2. Podręcznik diagnozy psychodynamicznej. Tom 3. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

McWilliams N. (2020). Psychoterapia psychoanalityczna. Poradnik praktyka. Gdańsk: Harmonia Universalis.

Wallin D.J. (2011). Przywiązanie w psychoterapii. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.